Krwawa niedziela roku 1905 w Petersburgu

Wydarzenia z 1905 roku, które wstrząsnęły Królestwem Polskim, a najbardziej Łodzią, mają swój początek w rewolucji rosyjskiej. Za najbardziej dramatyczny dzień tamtego okresu uchodzi krwawa niedziela w Petersburgu.

Rewolucja 1917 roku odcisnęła swoje piętno na historii całego świata. Rewolta doprowadziła do szeregu zmian w Rosji, swój tron stracił car. Zanim jednak przywódcom udało się odnieść krwawy sukces, doszło do gorzkich wydarzeń roku 1905. Wśród nich wyróżnia się krwawa niedziela.

Geneza wydarzeń

Rewolucja 1905 roku w Rosji była wynikiem narastających napięć społecznych, politycznych i gospodarczych. Kluczowym czynnikiem było niezadowolenie szerokich warstw społeczeństwa – przede wszystkim chłopów i robotników – z autokratycznych rządów cara Mikołaja II. Warunki pracy i płacy w fabrykach były skrajnie trudne, a reforma rolna nie zaspokajała potrzeb chłopstwa. Rosja borykała się również z kryzysem ekonomicznym oraz niepowodzeniami w wojnie z Japonią (1904–1905), które podważyły prestiż władzy i ukazały jej niekompetencję. W siłę rosła oligarchia, a z drugiej strony potężne państwo było trawione przez klęskę głodu z lat 1891-1892.

Ludność miast zaczęła się podburzać. W 1900 roku doszło do manifestacji w Charkowie, zaś w 1901 w w Moskwie, Jekaterynosławiu (obecny Dniepr), Petersburgu, Mikołajowie, Batumi i Odessie. Wkrótce potem strajkować zaczęli chłopi, swój sprzeciw wyraziło nawet 200 tysięcy osób. Gdy ceny poszły w górę, niekiedy nawet o 40%, było jasne, że sytuacja musi się zmienić.

Krwawa niedziela

Gieorgij Gapon był duchownym, który za cel postawił sobie przejęcie władzy w ruchu robotniczym. Organizatorem był sprawnym, czego dowiódł w styczniu 1905 roku. Stanął na czele pokojowej manifestacji w Petersburgu. Pod Pałac Zimowy cara Mikołaja II udało się 140 tysięcy osób. Chcieli wyrazić swój sprzeciw wobec pogarszającego się losu robotników.

Protestujący domagali się 8-godzinnego dnia pracy, bez obniżania wynagrodzenia i amnestii dla więźniów politycznych. Zwracali również uwagę na potrzebę obniżenia cen oraz podnosili kwestie polityczne: ogłoszenie powszechnych, tajnych i równych wyborów do Zgromadzenia Ustawodawczego, równości wszystkich bez różnicy wyznania i narodowości, odpowiedzialności ministrów przed przyszłym zgromadzeniem i ludem, amnestii dla osób skazanych za przestępstwa polityczne. Działania grupy dowodzonej przez Gapona miały charakter manifestacyjny, ale pokojowy. Mimo tego do rozpędzenia tłumu zostało wysłane wojsko.

Początkowo wysłano salwę ostrzegawczą, która została zignorowana. Następnie armia otworzyła ogień z ostrej amunicji. Tłum zaczął się rozpraszać, ale demonstrantów ścigała kawaleria. Nie oszczędzano ani kobiet, ani dzieci. Szacuje się, że 22 stycznia, w pamiętną krwawą niedzielę, zginęło przeszło 1000 protestujących. Carat nigdy nie przyznał się do ogromu zbrodni.

Konsekwencje

W wyniku tak krwawego rozprawienia się z ludnością Petersburga, fala niezadowolenia objęła całe Imperium Rosyjskie, a nawet wykroczyła poza jego granicę. Przykładem Królestwo Polskie, a konkretnie Łódź, której rolę w rewolucji z 1905 roku wnikliwie opisujemy na naszej stronie. 

Finalnie, car Mikołaj II musiał zgodzić się na liczne ustępstwa. Chcąc ratować swoją pozycję zaaprobował utworzenie Dumy Państwowej, powstała możliwość działania, zakazanych do 1905, legalnych partii politycznych i stowarzyszeń, a rusyfikacja nieco zelżała. Dowodem na libertyzację jest także Łódź. Spacerując ulicami tego miasta bez trudu natkniecie się na miejsca upamiętniające to, co wydarzyło się w 1905 roku. 

Dość powiedzieć, że postacią nierozerwalnie związaną z opisywanymi wydarzeniami jest Józef Piłsudski. Przy alei jego imienia mieści się zaś stadion Widzewa. Harmonogram meczów łodzian znajdziecie na lvbet kod promocyjny, a wizyta na stadionie, połączona z wędrówką po mieście, może być niezwykłym wydarzeniem historyczno-sportowym.