Artykuły, Popularne

Grudniowa psychoza

2015-12-23

W grudniu 1905 roku w Łodzi rozeszła się pogłoska o planowanych pogromach antyżydowskich. Zapanowała psychoza strachu, robotnicy utworzyli oddziały samoobrony:

„Rozpowszechniane wieści o pogromach i mordach «czarnej sotni» [rosyjskich nacjonalistów] oraz potęgująca się atmosfera napięcia pod wpływem pogłosek o powstaniu takiej organizacji w Łodzi, zrodziła w grudniu 1905 r. nastroje trwożliwego oczekiwania, a nawet psychozę strachu. Odnajdowano w mieście dziwne w treści proklamacje wzywające do pogromu Żydów w imię obrony honoru «wielkiej Rosji», cara i prawosławia, nocą jakieś nieznane ręce wymalowały specjalne znaki w kształcie kwadratu z jedynką w środku, którymi znaczono domy żydowskie. W nocy z 7 na 8 grudnia pod magistratem na Nowym Rynku (plac Wolności) zebrała się jakaś tajemnicza grupa 300 osób, o której wieść niosła, że miała rzekomo rozpocząć program.

Przerażenie ogarnęło nie tylko ludność żydowską. Krążące wieści o mordach, grabieżach i okrucieństwach «czarnej sotni» paraliżowały umysły mieszkańców miasta […]. Wspomina robotnik: «Jedni mówili, że na Chojnach 'czarna sotnia’ zamordowała dwie rodziny, inni, że na Kozinach ofiarą padły trzy rodziny. Szły słuchy, że w dzień czarnosecińcy chodzą i naznaczają domy, w których będą w nocy mordować. W wielu domach zamieszkałych przez robotników tworzyły się drużyny, czuwające na zmianę przez całą noc’.

W takiej atmosferze już na godzinę przed zmierzchem samorzutnie zapalano latarnie gazowe i przez całe noce palono w mieszkaniach światło, słusznie obawiając się, że ciemności nocy mogą być sprzymierzeńcem «czarnej sotni». Członkowie samoobrony zbroili się głównie w łomy, siekiery i tasaki.”

Źródło: W. L. Karwacki, Łódź w latach rewolucji 1905-1907, Łódź 1975, s. 150-151.

Antoni Kamieński, Walki bratobójcze [w:] Duch-Rewolucjonista: szkice z lat minionych 1905-1907Antoni Kamieński, Walki bratobójcze (fragment) [w:] Duch-Rewolucjonista: szkice z lat minionych 1905-1907